Nasreddin Hoca / Kelimelerin Dünyasına Yolculuk

Size iki sorum olacak arkadaşlar.

1) Sizi en çok ne güldürür?

2) Sizce güldürebilmenin ve gülebilmenin zekayla arasında bir bağlantı var mı?

İyisi mi siz bunları düşünedurun. Ben de o sırada güldürürken gözlerde zeka şimşeklerini çaktıran birini tanıyorum, size onu anlatayım:

O, eşşeğine ters binen,

Bindiği dalı kesen,

Göle maya çalmasıyla bilinen,

Beyaz sakallı hocamızdır bizim.

***

Pamuk şekere benzer sakalı,

Pembe pembedir yanağı,

O, çocukların neşe kaynağı,

Biricik hocamızdır bizim.

***

En zor görünen yerde,

Hoca atar parende,

Güle düşüne yürür,

Olmadık yönü görür.

***

Onun yüzü hep güler,

Aklında binbir hüner,

Mizah dolu diliyle

Topluma bir yön çizer.

***

O, bir hayat bilgini,

Tatlı verir gerçeği,

Sıcakkanlı özüyle,

Çağlar aşar sözleri.

***

O, dünyaca sevilir,

Sözü güzel eğitir,

Efsanedir hocamız,

Dilden dile söylenir.

***

Anadolu’nun en güler yüzlü hocası,

Düzenbazlarınsa korkulu rüyası,

Bayramların düğünlerin sevilen siması,

Gülerek dünyaya gelen hocamızdır bizim.

***

O, neşeli bir ihtiyardır,

Ne ufak tefek, ne iri yarıdır,

Üstünde cüppe, şalvar, mintan,

Başında büyükçe kavuk ve sarık vardır

***

Hazırcevaplılığı ile dillere destandır,

Şu âlemde açık sözlülüğü ile tanınır,

Herkese hak ettiği biçimde davranır,

Ünü yedi cihana yayılmış hocamızdır bizim.

***

O, cimriliği sevmez, her zaman yerer,

Söz olmasın diye eşşeğine sıra ile biner,

İşini kaba kuvvetle değil akıl yoluyla çözer,

Halk filozofu diye bilinen hocamızdır bizim.

***

O çakşır kuşak çorap ve yemeni giyer,

Başköşedir onun için ayrılan her yer,

Kısa topuklu burnu kalkık pabuçlar,

İpekle kürkle değil sözleriyle coşar davetler.

Bu yıl 65.si düzenlenecek olan Nasreddin Hoca şenliklerini duyunca, ben de size Nasreddin kelimesinin anlamı ve hocamınızın hayatını anlatayım istedim. Bakalım onu ne kadar tanıyor, onun  hakkında neler biliyormuşsunuz siz karar verin.

Nasreddin ismi, Arapça kökenli “nasr” (zafer, yardım) ve “din” (din, inanç) kelimelerinin birleşiminden oluşur ve “dinine zafer getiren”, “dini için zafer kazanan” veya “dine yardım eden” gibi anlamlara gelir arkadaşlar. Gerçekten de girdiği bütün ortamlarda adının hakkını vermiş. Nasıl mı? Hemencecik diyeyim. Bi kere yüzyıllardır hikayeleriyle fıkralarıyla hem yüzleri güldürmüş hem de güldürürken düşündürmüş. Öyle çok sevilmiş ki pek çok ülkede hakkında kitaplar yazılmış. Olur da farklı coğrafyalarda adını duyar da tanımazsanız ayıp olmasın diye şimdi ben size bir çırpıda anlatacağım.

Nasrettin hocamız Türk mizah tarihinin en köklü simalarından biridir arkadaşlar. İşi güldürü olan ya da kendini öyle tanıtmaya çalışanlar mutlaka ondan ders alacak şeyler bulur. Hani günümüzde ekranlarda boy gösteren güldürmek uğruna türlü şaklabanlıklar yapan soytarılar var ya, bence Nasreddin hocayı biraz olsun tanısalardı güldüklerine pişman olur, söylediklerinden utanırlardı. Niye mi? Çünkü Nasreddin Hocanın fıkralarında küfür ve aşağılama yer almaz arkadaşlar, hiçbir zaman karamsarlığa düşülmez. Verdiği mesaj inat, hırs, korku gibi unsurlar içermediği gibi öz eleştiri yapabilen, bilgiçlik taslamayan, dinî ve olumlu toplumsal törelere saygılı, dalkavukluktan hoşlanmayan bir kişilik öne çıkar.

Nasreddin Hoca fıkralarında ikiyüzlülük ve çıkarcılık desteklenmez. Hoca bir beyin, paşanın emrinde olmamıştır. Çünkü o mevki sahiplerinin değil sıradan halkın sesidir.

Nasreddin Hoca’yı dik başlı, istediğini zorla yaptıran olarak tanımayız çünkü o güçsüz, fukara ve yoksul insanların simgesidir. Bizdendir, bizim gibidir. Akıllıdır, kıvrak  zekalıdır, gerçekçidir. Çıkarcıların, yalancıların, hilebazların yüzüne ne olduklarını söylemekten çekinmez, ama öyle ustalıkla yapar ki bunu, karşısındaki de alınmaz gücenmez. İşte zekanın inceliği burada devreye girer.

Benden size ufak bi sır: Eğer Nasreddin Hoca’ya dair bir fıkranın anlatılması dakikalar, yazılması sayfalar sürüyorsa bilin ki fıkra ona ait değildir arkadaşlar. Çünkü onun fıkralarının özelliği kısa ve öz olmasıdır.