Sofra / Kelimelerin Dünyasına Yolculuk

Hey sen! Kelimelerle arkadaş olan, bi hayal kurmaya var mısın benimle? Şöyle kocaman bir ağaç olsun düşünde. Ama baştan söyleyeyim, bilindik bir ağaç değil bu. Kökleri harflerden, dalları sözcüklerden oluşan bir ağaç. Her bir kelime bir yolculuğa çıkaracak bizi. Gövdesi kocaman, kökleri asırlar öncesine dayanan bu ağacın her dalını tuttuğumuzda kapayalım gözümüzü ve açılsın kelimelerin sırlı dünyası. 

Ben tuttum. Söylüyorum. Hazır mısın?  Sofra. S-f-r harflerinden oluşan bir köke denk gelmiş olmalıyım. Safir, sıfır, sefer ile aynı kökten gelen sofra kelimesi acaba bizi nasıl bir yolculuğa çıkaracak dersin? Bakalım ağacımızın bu dalıyla nerelerde gezineceksin? 

Sofra deyince senin de aklına ilk önce yemek gelir eminim. Buna hiç şaşırmam ama o herkesin bildiği bir şey. Hâlbuki sofra, ‘yolcu yiyeceği’, ‘azık’ anlamlarına gelir. İkinci anlamı da tekerlek biçiminde üzerinde yemek yenen yer demektir. 

“Sofra sofradır işte!” deyip hemen öyle geçmek olmaz. Normal bir insanın, ömrünün 15 yıllık bir kısmını sofra başında geçirdiğini ve tam 100 bin kez sofraya oturmuş olduğunu biliyor muydun? Üstelik kurulduğu yer ve zamana göre de sofralar değişik vazifeler üstlenir. 

Birçok toplumda ciddi problemler sofralarda çözülür, dargınlar barışır. 

Bildiğin bütün kuvvetli yapıştırıcı markalarını unut, sofralar hepsinden daha büyük bir birleştirici güce sahiptir. 

Bütün toplumlarda sofraların değişik anlamları olduğu gibi bizim de sofra kurmak için çok fazla sebebimiz olur. Türlü dost sohbetlerinde, misafir ağırlamalarında, doğumda, düğünde, cenazede, nişanda, bayramda hatta çok daha gerilere gidersek savaşların öncesinde ve barışların sonrasında sofralar hep olmazsa olmazımız olmuştur. 

Masa da bir sofra diye düşünebilirsin, doğru, onu da yemek yemek için kullanırız ama sofra deyince evlerimizdeki kare ya da dikdörtgen masalar gelmez akla. Sofrada herkes birdir. Kenarı köşesi yoktur. Etrafındaki herkese kucak açan herkesin eşitlendiği, yeri geldiğinde duvara asılan bir eşya, yeri gelince hanı da hakanı da hane halkıyla birlikte ağırlayan ev sahibidir. 

Sofrayla her yer anında bir yemek odasına dönüşebilir. Yani işin içinde sofra varsa yemek bize gelebilir, ama masa varsa bizim kalkıp gitmeniz gerekir. 

Sofra en büyük şanına, Ramazan aylarında kavuşur. Bir sofra, sadece etrafında toplanılan ve açlığın giderildiği bir yer olmaktan çok daha büyük bir anlama sahip olur. Madem sofra aynı zamanda “yolcu yemeği” anlamına da geliyor, hepimiz bu âlemde bir yolcu değil miyiz? Öyleyse Ramazan ayına girdiğimiz bu ayda, manevi anlamda en güzel yolculukları yaptığımızı düşünecek olursak en güzel sofralar da bu ay kurulmalı. Haksız mıyım? 

Evliya Çelebi’nin bahsettiği gibi sofralarımızda 11 çeşit pilav 53 çeşit tatlı olmasa da olur. Bir tanecik lokmanın dahi değerinin bilindiği sofralarımız olsa yeter de artar. Sofraları binbir çeşit lezzetle şölenlere, ziyafetlere dönüştürmek değildir maksat. Zaten karnımızı doyuran altından kaseler, sapı balina kemiğinden gösterişli kaşıklar, üzeri zümrüt  süslemeli bıçaklar ve uçları mercan ya da sedefli çatallardan oluşan gösterişli sofralar değildir. 

Komşusu açken tok olmayı reddedecek, yere değil gönüllere sofralar kuran sevdikleriniz olsun. Hatta siz de boş durmayın, bu Ramazan evinizin sofrasını unutulmaz hatıralarla süsleyin. Tavsiye isterseniz hemen vereyim. 

Sofranızdaki tabakların altına minik bilmeceler koymak, ev ahalisini de sizi de iftar saatini beklerken neşelendirecek, zamanın nasıl akıp geçtiği anlaşılmayacaktır. 

Belki annelerinizle mutfağa girip isminizin baş harflerinden minik ekmekcikler yaparsınız. Bir Osmanlı geleneği olan diş kiralarına bir yenisini de siz ekleyin. İftarda sofranıza davet edeceğiniz misafirleriniz için, “Siz benim ikramımdan yediniz diliniz aşındı, dişinizi bizim için yordunuz, bunun karşılığı olarak bu da bizim size bir hediyemiz” diyerek minik keseler hazırlayabilirsiniz. 

Sofra kelimesinin hakkını vermek için hadi sıvayalım kolları. En azından günde bir öğünü bütün aile bireylerinin sofra başında bir arada geçirmesini tavsiye eden hekimlerin sözünü tutarak başlayalım işe.Var mısınız?