Edep / Kelimelerin Dünyasına Yolculuk

Düşünce Yorum İslamiyet Kültür Edebiyat Çevremiz Genel Kültür

Biraz üzgünüm, biraz da kırgınım arkadaşlar! Kime mi? Siz değilsiniz sebebi, öncelikle bunu bilmelisiniz.

Size kırılabilir miyim hiç? Olur mu hiç öyle şey!

Büyükler değil de şimdi bana sadece sizler yardım edebilir.

Sizinle keyfim yerine gelir.

Anlatayım ister misiniz?

Sizinle dertleşsem söyleyin bakalım beni kim dinlemeye gelir?

Duydum ki şu yetişkinlerin dünyasında bazı şeyler yolunda gitmiyormuş. En basitinden hayvanlara bile çok kötü davrananlar varmış. Şimdi bağırıp çağırmak olmaz. Bir kere ahlaka uymaz. Var mısınız onlara doğruları hatırlatmaya, doğruları yaşayarak onlara karşı koymaya.

“Doğru olmanın yolu doğruluktan geçer, doğruluksa edepten ibaret.” der büyükler.

Tek başına kullanılırsa edep, çoğuluna ise adap denir.

Bakalım kimler biliyor edebin kelime manası nedir?

Eskiden okullarda adabı muaşeret dersleri olurmuş. Yemek yeme, su içme, konuşma, selam verme adabı… Ailemizden öğrendiğimiz basit kurallar var ya işte onlardan bahsediyorum. Hani şu, sırasını bekleme, yere tükürmeme, yol verme, yer verme, yere bir şey atmama, bisiklet yolundan ve engelli yolundan yürümeme, hayvanlara kötü davranmama, gürültü yapmama vs gibi davranışlar yok mu işte onları diyorum.

Arkadaşlar, galiba bazıları edebi öğrenemeden büyüyüvermişler, güzel ağızlarında küfürlü sözler gezerken yakınlarından kimse ikaz etmemiş, öyle de alışmışlar anlaşılan. Musluktan akan suyu kapatmadan giden, arkadaşının kusurunu arayıp onunla dalga geçen, emanete iyi bakmayan, anlamını bilmediği sözleri yerli yersiz söyleyen, akşamın geç bir saati büyüğünü aramaktan çekinmeyen, anne babasına karşı gelip hatta şiddet gösteren, savunmasız hayvanlara eziyet etmeye cüret edenlere hep göz yummuşlar, hep susmuşlar. Onlar da bugüne kadar gelip büyümüş, yetişkin olmuşlar. Yoksa bu kadar edepsizce davranışı yapabilirler miydi?

Edep, eğer insanın toplumda ölçülü davranmasını sağlayan utanma duygusuysa terbiye almış olan kişi hiç bu çirkinlikleri yaparken utanmaz mı? Utanmıyor arkadaşlar. Siz öyle değilsiniz, adım gibi biliyorum. İyi ahlaklı, terbiyeli, nazik olmak ne demek biliyorsunuz. Sıra arkadaşınızın boyu kısa diye “cüce”, gözlük kullanıyor diye “dört göz”  demezsiniz siz. Sokaktaki yavru kediye merhamet eder, tekme atmazsınız. Kimsenin sözünü kesmez, ne zaman konuşup ne zaman susmanız gerektiğini bilirsiniz.

     

Hem biliyor musunuz kitabımız olan Kur’an’da da en fazla edep ve ahlak konusu üzerinde durulmuş. Edepli olmanın ne kadar önemli olduğunun en büyük ispatı bu değil midir sizce de?

İster misiniz size eskiden adabımuaşeret derslerinde öğretilen belli başlı cümleleri yazayım. Bunların içinde kaç tanesini biliyorsunuz, ipuçları benden, cevaplar sizden.

Cevaplarını bize yazmayı unutmayın.

İPUÇLARI:

    •    Bir kişinin hasta olduğunu öğrendiğimizde deriz.

    •    Hasta olan kişiyi gördüğümüzde deriz.

    •    Bir kişinin ölüm haberini alınca deriz.

    •    Ölen kişinin yakınlarını gördüğümüzde deriz.

    •    Günün ilk saatlerinde konuştuğumuz yakınlarımıza deriz.

    •    Kötü bir şey olmasından korktuğumuzda deriz.

    •    Bayram günü büyüklerimize deriz.

    •    Kandil gibi mübarek gün ve gecelerde deriz.

    •    Evimize gelen misafirlerimize deriz.

    •    Misafirlerimizi uğurlarken deriz.

    •    Misafirlikten ayrılırken ev sahiplerine deriz.

    •    Yeni ev alan bir yakınımıza deriz.

    •    Yeni araba alana deriz.

    •    Bir harikuladeliğe şahit olduğumuzda deriz.

    •    Bir şeyi çok beğendiğimizde sahibine deriz.

    •    Aksırıp hapşırdığımızda deriz.

    •    Birisi aksırıp hapşırdığında deriz.

    •    Yerhamükâllah diyenlere karşı deriz.

    •    Yemek pişiren, ocağın başında durup emek veren kişiye deriz.

    •    Birisi bir şey ısmarladığında, misafirlikteyken evin babasına deriz.

 

CEVAPLAR:

    •    Geçmiş olsun.

    •    Allah rahmet eylesin.

    •    Allah rahmet eylesin.

    •    Başınız sağ olsun, Allah sabırlar versin.

    •    Günaydın, hayırlı sabahlar.

    •    Allah korusun.

    •    Bayramın mübarek olsun.

    •    Kandilin mübarek olsun.

    •    Hoş geldiniz, sefalar getiriniz.

    •    Ayaklarınıza sağlık, ne iyi ettiniz de geldiniz, yine bekleriz.

    •    Siz de buyurun gelin.

    •    Allah güle güle oturmak nasip eylesin.

    •    Allah tekerini düz bastırsın.

    •    Subhanallah

    •    Mâşâallah

    •    Elhamdülillah

    •    Yerhamükâllah

    •    Yehdina ve yehdikümullah

    •    Ellerinize sağlık, elleriniz dert görmesin.

    •    Kesenize bereket.

Yorum Ekle

Sesini Yükselt!

Yorumunu Herkesle Paylaş En Çok
Beğeni Alan Yorum En Üstte Yayınlansın.

Yorum yapabilmek için giriş yapınız
Henüz hiç yorum yapılmadı, ilk yorumu yapan sen ol!